Vluchtelingen & veerkracht
Een programma gericht op het ontwikkelen van veerkracht
Veel asielzoekers kampen met psychische klachten. Precieze cijfers zijn onbekend, maar het mag duidelijk zijn dat ingrijpende en vaak traumatische gebeurtenissen in het verleden; het wegvallen van bronnen van steun en identiteit (werk, familie, etc.); dagelijkse uitdagingen (taal, aanpassing cultuur); beperking van de mogelijkheden tot werk en opleiding; en grote onzekerheid over de toekomst hun weerslag hebben op de psychische gezondheid. Hoewel er aandacht is voor de behandeling van psychische klachten, wordt er weinig gedaan om psychische klachten te voorkomen.
Psychologische weerbaarheid of veerkracht gaat over het vermogen om terug te veren na een negatieve gebeurtenis of zelfs een positieve draai geven aan tegenslagen. Nelson Mandela tijdens zijn gevangenschap is hier een goed voorbeeld van. Belangrijk is dat psychologische veerkracht ontwikkeld kan worden door aandacht voor o.a.: het bouwen van liefdevolle en ondersteunende relaties; het werken aan een positief zelfbeeld en vertrouwen in de eigen kracht; een waarderende blik op de omgeving, kansen herkennen en tot actie kunnen komen; het aanscherpen van vaardigheden op het vlak van communicatie en probleem oplossen; het vermogen om intense emoties te managen en het werken aan acceptatie en betekenisgeving. Dit is precies waar de Mandela University over gaat.
Levenslijn & Levenslessen
Een belangrijk middel om psychologische veerkracht te ontwikkelen is door ruimte te scheppen voor zelfinzicht en -ontplooiing. In tegenslag leren mensen zichzelf kennen en kunnen groeien als gevolg van hun moeilijkheden. Mensen die een tragedie of verlies hebben ervaren geven regelmatig aan dat hun relaties zich verdiepen; dat ze zich meer krachtig en tegelijkertijd kwetsbaar voelen; en dat ze het leven meer waarderen. Na tegenslag is het dus niet alleen belangrijk om stappen vooruit te zetten om het leven weer op te bouwen, maar ook stappen terug te zetten om te leren van het verleden. De Mandela University zet deze stappen terug door een focus op de levenslijn en levenslessen, die niet alleen waardevol zijn voor de mensen zelf, maar ook voor anderen.
Vluchtelingen hervinden hun kracht
In 2012 startte Diversity Joy een pilot van de Mandela University in het AZC in Utrecht. In een periode van 3 maanden bezocht Diversity Joy wekelijks het AZC om te werken met een groep van jongeren boven de 18. Deze jongeren mochten niet werken en hadden beperkte mogelijkheden voor scholing. In afwachting van hun definitieve status, een proces wat vaak jaren duurde, stonden de jongeren in de wachtstand. Dit leverde veel frustratie, onzekerheid en uiteindelijk lethargie op.
De Mandela University sloeg aan bij de jongeren. Bij sommigen was de impact zeer groot en werd zelfs gesproken over een levens-veranderende gebeurtenis. Als rode draad in 2½ uur durende sessies werkten deelnemers steeds aan een levenslijn, waarbij zij steeds vanuit verschillende perspectieven naar hun leven keken. Taalverschillen werden opgelost door onderling voor elkaar te vertalen. In de sessies gaven de deelnemers expressie aan levensgebeurtenissen, reflecteerden hierover en ontwikkelden perspectief. Het idee achter de levenslijn is dat de jongeren rijk zijn in ervaringen. Eén van de deelnemers verwoordde het zo: ‘ik ben 23 maar voel me 40’. De omgang met ervaringen als tegenslag, isolatie en wanhoop kunnen een bron van leren voor anderen worden wanneer deze ervaringen een plek krijgen en reflectie hierover mogelijk is.
Een prachtige artistieke weergave van de levenslijnen door Ira Prica.